លោកស្រី មូរ សុខហួរ ចូលរួមធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃទី២៤ មេសា ២០១៣ © Reuters
ពុធ 24 មេសា 2013គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានដឹកនាំបាតុកម្មមួយនៅថ្ងៃពុធនេះដើម្បី ទាមទារឲ្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត កែសម្រួលបញ្ជី ឈ្មោះ អ្នកបោះឆ្នោត។ ទោះបីជាបាតុកម្មនេះបានប្រព្រឹត្តទៅដោយគ្មានការប្រឈមមុខដាក់គ្នា តឹងតែងខ្លាំងក៏ដោយ ក៏ភាពនៅតែបង្ហាញឡើង យ៉ាងច្បាស់ជុំវិញការដើរដង្ហែក្បួនតាមដងផ្លូវ។ ខណៈ ដែលបាតុករចង់តែដើរសម្តែងមតិតាមដងផ្លូវ អាជ្ញាធរបានអនុញ្ញាត ឲ្យក្រុមបាតុករជួបជុំគ្នាតែនៅនឹងកន្លែង ប៉ុណ្ណោះ។ តើហេតុអ្វីបានជាបាតុកម្មនៅតែជារឿងរសើបសម្រាប់សង្គមកម្ពុជា?
ដោយ ប៉ែន បូណា
RFI
ក៏ដូចជាសព្វដងដែរ
អាជ្ញាធរអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើបាតុកម្មសម្តែងមតិនៅនឹងកន្លែង
តែមិនអនុញ្ញាតឲ្យដង្ហែក្បួនតាមផ្លូវសាធារណៈទេ ក្រោមហេតុផលថា
ក្បួនដង្ហែនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ ប៉ុន្តែ
អ្នករៀបចំបាតុកម្មមិនថា បក្សប្រឆាំង សហជីព ឫសហគមន៍ផ្សេងទៀតទេ
តែងប្រាថ្នាចង់ដង្ហែក្បួនតាមដងផ្លូវដើម្បីបង្ហាញឲ្យឃើញពីទម្ងន់
នៃការទាមទាររបស់ពួកគេក្នុងការដាក់សម្ពាធទៅលើរដ្ឋាភិបាល។
ជាការពិតណាស់ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ការជួបជុំធ្វើបាតុកម្មអហិង្សាដើម្បីសម្តែងមតិស្តីពីបញ្ហាអ្វីមួយ គឺជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់គ្នា។ សិទ្ធិនេះទៀតសោតត្រូវតែទទួលបានការគោរពនិងយកចិត្តទុកដាក់។ នេះជាទ្រឹស្តី ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ទោះបីជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានចាប់កំណើតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មកក៏ដោយ ក៏សេរីភាពក្នុងការជួបជុំដង្ហែក្បួនបាតុកម្មនៅតាមដងផ្លូវនៅតែជា បញ្ហាដ៏រសើបមួយដែលរដ្ឋាភិបាលប្រយ័ត្នប្រយែងយ៉ាងខ្លាំងដដែល។
មានមូលហេតុច្រើនយ៉ាងដែលអាចលើកយកមកពន្យល់ពីភាពរសើបនៃចលនា បាតុកម្មនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ មូលហេតុចម្បងជាងគេគឺ វប្បធម៌ប្រជាធិបេតយ្យនៅមិនទាន់ត្រូវបានបញ្ជ្រាបចូលក្នុងខ្លួន ពលរដ្ឋខ្មែរនៅឡើយ ជាពិសេសក្នុងចំណោមអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលតែម្តង។ ក្នុងបរិបទនេះ រូបភាពបាតុកម្មនៅតែជាស្រមោលអពមង្គលដែលតាមលងអារម្មណ៍អ្នកដឹកនាំ ឲ្យភ័យខ្លាចជាដរាប។ ភ័យខ្លាចពីព្រោះតែប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថា បាតុកម្មមហាជនគឺជាសញ្ញាមិនល្អឡើយសម្រាប់និរន្តរភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។
មូលហេតុសំខាន់មួយទៀតដែលមិនអាចមើលរំលងបាននោះគឺផលប្រយោជន៍នយោបាយ ដែលបង្កប់នៅពីក្រោយចលនាបាតុកម្ម។ ជាការពិត ទោះតិចឬច្រើន បាតុកម្មតែងតែផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង នេះជាធម្មជាតិនៃបាតុកម្ម។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជានៅកម្ពុជា ការប្រើប្រាស់រូបភាពបាតុកម្មដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍នយោបាយបានក្លាយ ជារឿងពេញនិយមមួយ។ បាតុកម្មដែលដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅថ្ងៃនេះក៏មិនអាច កាត់ផ្តាច់បានពីការស្វែងរកប្រយោជន៍សម្រាប់បក្សប្រឆាំងនោះដែរ។
នៅពេលដែលបក្សនយោបាយចេញមុខដឹកនាំបាតុកម្មបែបនេះ បាតុកម្មនឹងកាន់តែក្លាយជារឿងដ៏រសើបថែមទៀត ជាពិសេសនៅពេលដែលការបោះឆ្នោតកាន់តែខិតចូលមកដល់។ នេះជាហេតុផលដែលអាជ្ញាធរប្រយ័ត្នប្រយែងចំពោះក្បួនដង្ហែបាតុកម្ម នៅតាមដងផ្លូវ។ ដូច្នេះ ការលើកបញ្ហាចរាចរណ៍មកសំអាងត្រូវគេមើលឃើញថា វាអាចជាលេសច្រើនជាងការពិត។
តាមពិត ការសម្លឹងមើលក្នុងផ្លូវអាក្រក់ពេកចំពោះបាតុកម្មគួរតែក្លាយជារឿង អតីតកាលទៅហើយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះកម្ពុជាក្នុងសតវតស្រ៍ទី២១នេះ ខុសពីកម្ពុជាកាលពីសតវត្សរ៍មុន។ ខុសគ្នានៅត្រង់ថា បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសនេះកំពុងកសាងវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រជាធិបតេយ្យ និងបាតុកម្ម ប្រៀបបានទៅនឹងអណ្តាតនិងធ្មេញដែលមិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីគ្នាបានឡើយ។
ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យបាតុកម្មលែងក្លាយជារឿងរសើបសម្រាប់សង្គមខ្មែរ ទាល់តែគ្រប់គ្នាព្យាយាមបន្សាំខ្លួនទៅនឹងវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងន័យនេះ អ្នករៀបចំបាតុកម្មគួរតែធ្វើឡើងក្នុងក្របខណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យនិង ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ដោយមិនត្រូវបង្កប់មហិច្ឆតាអ្វីផ្សេងនៅពីក្រោយខ្នងឡើយ។
រីឯអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលវិញក៏មិនត្រូវចាត់ទុកអ្នកធ្វើបាតុកម្មថាជា គ្រោះថ្នាក់ដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ រដ្ឋាភិបាល គួរតែលើកយកបញ្ហាដែលពលរដ្ឋទាមទារមកដោះស្រាយឲ្យអស់លទ្ធភាពប្រកបដោយ ការទទួលខុសត្រូវ។ ពាក្យថា«ទទួលខុសត្រូវ» នេះហើយដែលជាគន្លឹះកាត់បន្ថយភាពរសើបរបស់បាតុកម្ម ពោលគឺ នៅពេលដែលបាតុកម្មត្រូវបានរៀបចំឡើងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ រីឯអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក៏មានការទទួលខុសត្រូវ បញ្ហាជាច្រើនក្នុងសង្គមនឹងអាចដោះស្រាយបានជាមិនខាន។ ពេលនោះ បាតុកម្មលែងជាអ្វីដែលគួរឲ្យភ័យខ្លាចទៀតឡើយ៕
ជាការពិតណាស់ ក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ការជួបជុំធ្វើបាតុកម្មអហិង្សាដើម្បីសម្តែងមតិស្តីពីបញ្ហាអ្វីមួយ គឺជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់គ្នា។ សិទ្ធិនេះទៀតសោតត្រូវតែទទួលបានការគោរពនិងយកចិត្តទុកដាក់។ នេះជាទ្រឹស្តី ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ទោះបីជាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានចាប់កំណើតតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មកក៏ដោយ ក៏សេរីភាពក្នុងការជួបជុំដង្ហែក្បួនបាតុកម្មនៅតាមដងផ្លូវនៅតែជា បញ្ហាដ៏រសើបមួយដែលរដ្ឋាភិបាលប្រយ័ត្នប្រយែងយ៉ាងខ្លាំងដដែល។
មានមូលហេតុច្រើនយ៉ាងដែលអាចលើកយកមកពន្យល់ពីភាពរសើបនៃចលនា បាតុកម្មនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ មូលហេតុចម្បងជាងគេគឺ វប្បធម៌ប្រជាធិបេតយ្យនៅមិនទាន់ត្រូវបានបញ្ជ្រាបចូលក្នុងខ្លួន ពលរដ្ឋខ្មែរនៅឡើយ ជាពិសេសក្នុងចំណោមអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលតែម្តង។ ក្នុងបរិបទនេះ រូបភាពបាតុកម្មនៅតែជាស្រមោលអពមង្គលដែលតាមលងអារម្មណ៍អ្នកដឹកនាំ ឲ្យភ័យខ្លាចជាដរាប។ ភ័យខ្លាចពីព្រោះតែប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថា បាតុកម្មមហាជនគឺជាសញ្ញាមិនល្អឡើយសម្រាប់និរន្តរភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល។
មូលហេតុសំខាន់មួយទៀតដែលមិនអាចមើលរំលងបាននោះគឺផលប្រយោជន៍នយោបាយ ដែលបង្កប់នៅពីក្រោយចលនាបាតុកម្ម។ ជាការពិត ទោះតិចឬច្រើន បាតុកម្មតែងតែផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង នេះជាធម្មជាតិនៃបាតុកម្ម។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជានៅកម្ពុជា ការប្រើប្រាស់រូបភាពបាតុកម្មដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍នយោបាយបានក្លាយ ជារឿងពេញនិយមមួយ។ បាតុកម្មដែលដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅថ្ងៃនេះក៏មិនអាច កាត់ផ្តាច់បានពីការស្វែងរកប្រយោជន៍សម្រាប់បក្សប្រឆាំងនោះដែរ។
នៅពេលដែលបក្សនយោបាយចេញមុខដឹកនាំបាតុកម្មបែបនេះ បាតុកម្មនឹងកាន់តែក្លាយជារឿងដ៏រសើបថែមទៀត ជាពិសេសនៅពេលដែលការបោះឆ្នោតកាន់តែខិតចូលមកដល់។ នេះជាហេតុផលដែលអាជ្ញាធរប្រយ័ត្នប្រយែងចំពោះក្បួនដង្ហែបាតុកម្ម នៅតាមដងផ្លូវ។ ដូច្នេះ ការលើកបញ្ហាចរាចរណ៍មកសំអាងត្រូវគេមើលឃើញថា វាអាចជាលេសច្រើនជាងការពិត។
តាមពិត ការសម្លឹងមើលក្នុងផ្លូវអាក្រក់ពេកចំពោះបាតុកម្មគួរតែក្លាយជារឿង អតីតកាលទៅហើយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះកម្ពុជាក្នុងសតវតស្រ៍ទី២១នេះ ខុសពីកម្ពុជាកាលពីសតវត្សរ៍មុន។ ខុសគ្នានៅត្រង់ថា បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសនេះកំពុងកសាងវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រជាធិបតេយ្យ និងបាតុកម្ម ប្រៀបបានទៅនឹងអណ្តាតនិងធ្មេញដែលមិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីគ្នាបានឡើយ។
ដូច្នេះ ដើម្បីឲ្យបាតុកម្មលែងក្លាយជារឿងរសើបសម្រាប់សង្គមខ្មែរ ទាល់តែគ្រប់គ្នាព្យាយាមបន្សាំខ្លួនទៅនឹងវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យ។ ក្នុងន័យនេះ អ្នករៀបចំបាតុកម្មគួរតែធ្វើឡើងក្នុងក្របខណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យនិង ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ដោយមិនត្រូវបង្កប់មហិច្ឆតាអ្វីផ្សេងនៅពីក្រោយខ្នងឡើយ។
រីឯអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលវិញក៏មិនត្រូវចាត់ទុកអ្នកធ្វើបាតុកម្មថាជា គ្រោះថ្នាក់ដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ រដ្ឋាភិបាល គួរតែលើកយកបញ្ហាដែលពលរដ្ឋទាមទារមកដោះស្រាយឲ្យអស់លទ្ធភាពប្រកបដោយ ការទទួលខុសត្រូវ។ ពាក្យថា«ទទួលខុសត្រូវ» នេះហើយដែលជាគន្លឹះកាត់បន្ថយភាពរសើបរបស់បាតុកម្ម ពោលគឺ នៅពេលដែលបាតុកម្មត្រូវបានរៀបចំឡើងប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ រីឯអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក៏មានការទទួលខុសត្រូវ បញ្ហាជាច្រើនក្នុងសង្គមនឹងអាចដោះស្រាយបានជាមិនខាន។ ពេលនោះ បាតុកម្មលែងជាអ្វីដែលគួរឲ្យភ័យខ្លាចទៀតឡើយ៕
No comments:
Post a Comment